Hoe fatsoenlijk zijn we eigenlijk?

De verkiezingen staan voor de deur. Los van grote maatschappelijke aangelegenheden zoals klimaat, migratie, wooncrisis en vooral bestaanszekerheid, is er ook de wens om de polarisering tegen te gaan. We moeten weer, zowel in de politiek als in het gewone leven, ‘fatsoenlijk’ met elkaar omgaan. Dan moeten we wel eerst weten wat fatsoenlijk eigenlijk is.

Wat is fatsoen? Volgens Wikipedia: ‘ Fatsoen is het voldoen aan de geldende normen en waarden. Fatsoen kan worden gezien als een groot aantal sociale conventies, die worden bijgebracht aan een kind tijdens de opvoeding door de ouders.’

Blijkbaar moet ons fatsoen worden aangeleerd, we hebben het niet van nature. Nee, natuurlijk niet, immers de mens is een roofdier. Altijd geldt het recht van de sterkste. Die geldende normen en waarden komen in onze cultuur (als er zoiets bestaat als onze cultuur) vooral voort uit de Joods-Christelijke tradities. De 10 geboden, de normen en waarden uit de bijbel. Wat kort door de bocht, maar je begrijpt me wel.

Gehoorzamen aan het gezag, doen wat ‘gepast’ is. Kinderen leren dat vrij snel. Ouders willen dat hun kinderen zo snel mogelijk kunnen lopen en praten. Maar op het moment dat ze dat kunnen, moeten ze stilzitten en hun mond houden. En netjes een handje geven.

We spreken over een multi-culturele samenleving. Lijkt me onzin. We worden hetzelfde geboren, we krijgen alleen een bak andere fatsoensnormen mee. Toevallige normen, dat wel. Misschien vanuit de Koran, de bijbel, vanuit humanistisch oogpunt. Maar vooral, vanuit de wet. Die schrijft namelijk voor wat fatsoenlijk is. Een mens doden is niet fatsoenlijk, maar zolang de wet niet voorschrijft dat we geen dieren mogen doden, is dat dus fatsoenlijk. Dat doden moet dan wel diervriendelijk. Geen idee wat ik me daar bij voor moet stellen overigens. De dieren moeten ‘humaan’ worden behandeld. Zoals een mens dus. Tja, dan mag je ze eigenlijk helemaal niet doden.

Al die fatsoensnormen zijn er dus voor om onze natuur in toom te houden. We zijn dus helemaal niet fatsoenlijk maar worden gedwongen dat te zijn blijkbaar. Soms lukt dat niet en ‘ontspoort’ iemand. Of hele bevolkingsgroepen zelfs. Vaak omdat die dan vinden dat ze niet ‘fatsoenlijk’ zijn behandeld. Aangezien de mens, overigens wel van nature, lange tenen heeft, gebeurt dat steeds vaker. Dan handelen ze op een manier die wij dan weer niet fatsoenlijk vinden. Ingewikkeld…. Mijn fatsoen is blijkbaar het jouwe niet. Ik ben van de jaren 70/80. Een tijd waarin de normen nogal wat opgerekt werden volgens velen. Topless zonnen? Niks onfatsoenlijks aan. Anno 2023 is het not-done. Dus zijn in de jaren 90/0/10 die fatsoensnormen blijkbaar weer aangetrokken.

Misschien is dat de reden waarom we tegenwoordig weer zo vaak ontsporen. Door het weghalen van remmingen remmen we onszelf misschien wel weer af. Lijkt me fatsoenlijk. dit standpunt wordt overigens ondersteund door het feit dat kinderen die extreem kort gehouden zijn, later eerder ontsporen. Ze weten letterlijk niet wat ze met hun vrijheid moeten.

Dieren hebben geen last van fatsoensproblemen. Als 2 honden elkaar tegenkomen, gaan ze eerst maar eens aan elkaars kruis ruiken. Nu is de mens ook een dier, hoe je het ook wendt of keert, maar het zou wat zijn als zo’n gewoonte er niet was uitgefatsoeneerd. Zit ook nog een praktische kant aan. Ik heb ‘s morgens met het uitlaten gewoon de tijd niet om de baasjes en vrouwtjes te gaan lopen besnuffelen. Fatsoen is dus soms ook gewoon handig.

Weet je, als ik een vogel zou zijn, zou ik weten op wiens hoofd ik zou schijten. Ik weet niet beter. Als mens mag dat niet, dat is niet fatsoenlijk. Maar oh, wat zou ik het graag soms willen…..

Fijn weekend. 
Hans Janssen,